Vogelgriep de volgende pandemie?

Vorige week is er al een artikel geplaatst over de vogelgriep. In dit artikel was er een duidelijke boodschap: als dierenarts hebben wij een belangrijke taak. Aviaire influenza is een groot risico voor pluimvee. Daarbij is het belang van het tijdig opsporen van aviaire influenza enorm: zo voorkom je dat veel bedrijven geruimd moeten worden. Deze week kijken we naar een ander risico van aviaire influenza: hoe zit het met het gevaar voor mensen? En zijn de huidige maatregelen wel voldoende, of moet er ook gekeken worden naar andere maatregelen, zoals het vaccineren van pluimvee? Want; ook COVID-19 is volgens de WHO hoogst waarschijnlijk overgesprongen van contact tussen dier en mens. Kan aviaire influenza een nieuwe pandemie veroorzaken?

Nederland, risicoland?
Er zijn verschillende varianten verspreidt over de wereld. Nu gebeurt het in zeldzame gevallen dat bepaalde virusvarianten ook mensen besmetten. Dat gebeurt alleen als er heel intensief contact is tussen besmette vogels en mensen. In Nederland worden mensen weinig ziek van aviaire influenza. In Zuidoost-Azië zijn er meer pathogene varianten. In China zijn er vanaf 2013, 615 mensen overleden als gevolg van een hoogpathogene aviaire influenza stam. 

Hoog-pathogene aviaire influenza uitbraak in 2003
In 2003 was er in Nederland een uitbraak van een hoogpathogene variant van vogelgriep. Zover bekend, ontwikkelde 450 mensen klachten. Bij 89 personen kon het virus gedetecteerd worden. Één dierenarts overleed aan de ziekte.

Maatregelen
In Nederland is aviaire influenza een aangifteplichtige ziekte. De NVWA ruimt besmette bedrijven en ook preventief worden bedrijven soms geruimd. Als er uitbraken van vogelgriep zijn, is er sprake van een ophokplicht. Pluimvee komt dan niet meer buiten. Een groot probleem is namelijk het reservoir van wilde vogels. Deze dieren dragen een variant van het virus bij zich en kunnen zo weer pluimvee besmetten. 

De KNMvD geeft in een standpunt aan van mening te zijn dat pluimvee zo snel mogelijk gevaccineerd moet worden tegen de vogelgriep. Nu is er wetgeving die handel in (producten van) gevaccineerde dieren voorkomt. Dat maakt het momenteel onmogelijk voor pluimveebedrijven om hun dieren te laten vaccineren. Daarnaast is er nog te weinig bekend over de werkzaamheid van de vaccin: voorkomen ze ook virusverspreiding en daarmee uitbraken.

Preventie bij mensen
Het ruimen van dieren gebeurt met beschermde kleding en filterende mond-neusmaskers, om het overspringen van het virus op mensen te voorkomen.

Ook voor mensen zijn er nog geen vaccins beschikbaar. Maar wel interessant, is de ontwikkeling van pre-pandemische vaccins. Deze vaccins zijn en worden gemaakt om mogelijk in de toekomst in te zetten. Er wordt dus al wel voorbereidingen getroffen, voor mogelijke toekomstige uitbraken onder mensen.

De griepprik, die 60+ in Nederland gratis ontvangen en iedereen tegen een vergoeding kan nemen, kan wel de reassortment tegengaan en daarmee ook nieuwe varianten van het aviaire influenzavirus die besmettelijk zijn voor mensen voorkomen.

Conclusie: zoönose, maar (nu nog) een laag risico voor de volksgezondheid
Omdat aviaire influenza in Nederland maar zelden mensen infecteert, waarbij verspreiding ook niet van mensen op mens optreedt, is het zoönotisch risico klein. Ook de universiteit van Wageningen schreef in een risicorapport over aviaire influenza dat er nu geen virus subtypes in Europa circuleren die een risico zijn voor de humane gezondheid. Wél geven zij aan dat het ontstaan van nieuwe, zoönotische virussen niet kan worden uitgesloten. Of aviaire influenza ooit een pandemie kan veroorzaken, weet dus niemand zeker.

Bronnen:
https://www.rivm.nl/aviare-influenza

https://www.knmvd.nl/app/uploads/2022/01/KNMvD-standpunt-vaccineren-bij-vogelgriep.pdf

https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2021/06/01/rapport-expertgroep-zoonosen/rapport-expertgroep-zoonosen.pdf

https://lci.rivm.nl/richtlijnen/influenza-van-dierlijke-oorsprong

https://lci.rivm.nl/richtlijnen/influenza-van-dierlijke-oorsprong#:~:text=In%202003%20was%20er%20in,pati%C3%ABnt%20(een%20dierenarts)%20overleed.

https://nieuwscheckers.nl/heeft-nederland-de-hoogste-veedichtheid-ter-wereld-dat-hangt-af-van-de-berekening/