Tiger King: Murder, Mayhem en Toxoplasma Gondii??

Babeth van Loon

“Hi there all you cool cats and kittens”, een zin die mij waarschijnlijk nog de rest van mijn leven de stuipen op het lijf zal jagen. Niet alleen omdat het mij zal doen herinneren aan de sociale isolatie ten tijde van de grote Corona-crisis van 2020, maar omdat het de uitspraak is van één van de hoofdpersonen van een serie die mij dusdanig bezig houdt, dat ik bij aflevering vier van de zeven al heb besloten er een column over te schrijven. Of je hem nou al wel of niet gezien hebt, je zal er ongetwijfeld over gehoord hebben, ik heb het natuurlijk over ‘Tiger King: Murder, Mayhem and Madness’ en de titel says it all.

In een notendop ..

Voor diegene die hem nog niet hebben gezien zal ik het even kort samenvatten – zonder spoilers uiteraard. Tiger King gaat over een gekke man (zacht uitgedrukt), namelijk Joe Exotic, die omgaat met nog meer gekke mannen en een persoonlijke vendetta heeft met een gekke vrouw, Carol (f*cking) Baskin. Wat al deze gekke mensen met elkaar gemeen hebben? Ze zijn allemaal eigenaar van een private zoo – of rescue, ligt er maar net aan hoe je je winstgevende bedrijf wilt noemen, want dat is het – met allemaal exotische dieren, variërend van tijgers tot krokodillen en aapjes. De oorspronkelijke bedoeling van Eric Goode, één van de makers van deze serie, was niet om deze karakters zo uitgebreid in beeld te brengen. Zijn intentie was om de horrortaferelen die gepaard gaan met het in gevangenschap houden van, en handelen in, wilde dieren bloot te leggen. Dat is gedeeltelijk gelukt. Hoewel ik erg triest werd van de omstandigheden waarin deze tijgers gehouden worden en fysiek misselijk werd van de scène waarin Joe letterlijk welpjes enkele seconden na de geboorte weg harkt van de moeder, ligt de nadruk toch vooral op het scala aan vermoedelijke persoonlijkheidsstoornissen waar deze mensen aan lijken te lijden.

‘Hoe kún je zo zijn?’ is dan ook een gedachte die meerdere keren per minuut door mijn hoofd gaat tijdens het kijken van deze serie. Diezelfde gedachte is onder andere de drijfveer geweest voor het schrijven van dit stuk. Zou er een verband zijn tussen het hebben van tijgers en het compleet gestoord zijn in je hoofd? Ik ben voor jullie de literatuur ingedoken en de resultaten waren verrassend.

Wat was er eerst: de tijger of de stoornis?

De hamvraag is natuurlijk: word je gek doordat je tijgers hebt of ben al gek om mee te beginnen en besluit je dan ook nog eens om tijgers te kopen? Voor beide scenario’s schijn je klaarblijkelijk wat te kunnen zeggen. Zo heb ik een onderzoek kunnen vinden dat beweert dat de persoonlijkheid van iemand wellicht de keuze in (huis)dier kan beïnvloeden1. Daarnaast is er een onderzoek geweest dat een associatie heeft gevonden tussen ‘dark personality traits’ (denk aan narcisme en borderline) en de mate van verbinding die personen voelen met hun, al dan niet exotische, huisdier2. Echter was het meest interessante stuk wat ik heb kunnen vinden juist in het voordeel van het eerste scenario en heeft het in de hoofdrol een kleine eencellige parasiet genaamd Toxoplasma gondii.

Opfriscursus IA

Voor de mensen die, net als ik, door de (parasieten)bomen het bos niet meer kunnen zien zal ik deze even kort samenvatten. T. gondii is een obligaat intracellulair levende parasiet die katachtigen als eindgastheer heeft. Dit betekent dat alleen in deze dieren een seksuele cyclus plaat vindt en dat alleen zij via de feces eitjes kunnen uitscheiden. De mens is tussengastheer, wat betekent dat de parasieten bij ons in een soort ‘winterslaap’ kunnen gaan (je kan er overigens ook ziek van worden en ze zijn met name gevaarlijk voor de baby’s van zwangere vrouwen) en kleine cysten gaan vormen in bijvoorbeeld (hart)spierweefsel of de hersenen. Wanneer katachtigen besmet raken en eitjes gaan uitscheiden, gebeurt dit in enorme hoeveelheden. Mensen kunnen dan besmet raken door het inhaleren of het per ongeluk opeten van deze eitjes (wat, gezien de hygiënische staat waarin de meeste ‘dierentuinen’ in Tiger King verkeren, een plausibel scenario is)3. Tot voor kort werd gedacht dat het latente stadium van deze weefselcysten vrij onschuldig verliep, maar nieuwe onderzoeken suggereren steeds meer dat dit in het geval van de kleine hersencystjes toch niet zo blijkt te zijn.

De invloed van T. gondii op gedrag

Verscheidende studies hebben aangetoond dat er een correlatie bestaat tussen de aanwezigheid T. gondii en een scala aan neurologische problemen en gedragsafwijkingen. Zo is de infectie gekoppeld aan een toename in risico-nemend gedrag en hebben mensen met woede stoornissen twee keer zoveel kans om latent geïnfecteerd te zijn. Daarnaast was de toxoplasmose significant hoger in mensen die alcohol en drugs misbruiken, iets wat de werknemers van Joe Exotic niet vreemd is. Voor de rest is aangetoond dat toxoplasmose zorgt voor een verhoging van testosteron en dit wordt weer geassocieerd met polygamie. Bovendien wordt een T. gondii infectie gelinkt aan een verhoging in ondernemend gedrag. In een onderzoek hadden namelijk de deelnemers met toxoplasmose twee keer zoveel kans om hun eigen bedrijf te starten dan de andere deelnemers. Tot slot wordt toxoplasmose in verband gebracht met een verhoogd niveau van agressie in vrouwen en zouden vrouwen met een infectie meer kans hebben om moordenaars te zijn4. Klinkt dit een beetje bekend in de oren? Zou het zo kunnen zijn dat door het intensieve contact met deze katachtigen de mensen geïnfecteerd zijn geraakt met T. gondii en vervolgens daardoor helemaal zijn doorgedraaid? Wellicht, wie weet? Uiteraard moet er hier ook een kleine nuance worden aangebracht. Er is bijvoorbeeld (nog) niet aangetoond dat deze mensen überhaupt aan een T. gondii infectie lijden (maar misschien moeten ze daar eens onderzoek naar doen) en zijn er ook onderzoeken geweest die helemaal geen correlatie hebben kunnen vinden tussen een T. gondii infectie en psychiatrische stoornissen4.

De bevindingen zijn in ieder geval erg interessant en geven stof tot nadenken. Ik hoop dat ze in de toekomst meer onderzoek hiernaar zullen doen. Doordraaiende mensen is en blijft een vreemde fascinatie van mij en het feit dat dit misschien veroorzaakt kan worden door zo’n kleine parasiet intrigeert mij enorm. Ze noemen kattenliefhebbers niet voor niets ‘crazy cat persons’, wellicht heeft T. gondii ook hier wel een vinger in de pap ..

Bronnen:
1. https://www-tandfonline-com.proxy.library.uu.nl/doi/abs/10.2752/175303711X13045914865349
2. https://www.psychologytoday.com/us/blog/animals-and-us/201610/narcissism-and-exotic-pets-is-there-connection
3. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/toxoplasmose
4. https://www.psychologytoday.com/us/blog/pleased-meet-me/202004/can-tiger-king-madness-be-explained-cat-parasite
Overig: https://www.vanityfair.com/hollywood/2020/03/tiger-king-netflix

N.B. Bovenstaande tekst legt, net als de serie, meer de nadruk op de persoonlijkheden van de menselijke hoofdrolspelers en minder de nadruk op de verschrikkingen die de échte hoofdrolspelers van het verhaal moeten doorstaan, namelijk de exotische dieren. Ik heb dit gedaan om verschillende redenen. Eén daarvan is dat ik er vanuit ga dat ik jullie als diergeneeskunde studenten niet eindeloos hoef te vertellen wat er mis is met de handel en gevangenschap van wilde dieren. Het mag duidelijk zijn dat wat daar (en elders in de wereld) met die dieren gebeurt op zijn zachts gezegd walgelijk is en totaal tegen alle dierwelzijnsprincipes in gaat. Daarnaast vond ik dat we al genoeg negatief nieuws te zien krijgen op dagelijkse basis, dus ging ik voor een wat ‘positievere’ insteek. Mocht je echter toch geïnteresseerd zijn in hoe die handel er aan toe gaat en wat gevangenschap van wilde dieren voor invloed op die dieren zelf heeft, zou je de volgende artikelen nog kunnen lezen:
1. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/animal-emotions/201601/the-exotic-pet-trade-human-animal-interactions-gone-bad
2. https://theecologist.org/2015/sep/02/captive-breeding-saving-wildlife-or-saving-pet-trade
3. http://emergentdisease.org/assets/documents/The_Exotic_Pet_Ind_EIM32.pdf
4. https://www.cnet.com/news/for-animal-lovers-tiger-king-is-little-more-than-a-heartbreakingly-tragic-tale/
5. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/animal-love/201601/exotic-pets-love-is-not-enough